25 Αυγ 2009

Υποσημειώσεις στις πυρκαγιές

1. Μοναστήρια
Δεν αντέχω ν'ακούω άλλο για μοναστήρια! Κάθε τρεις και λίγο το ίδιο τροπάρι: "η φωτιά πλησιάζει το μοναστήρι", "κάτοικοι της περιοχής και οι πυροσβεστικές δυνάμεις δίνουν μάχη με τις φλόγες για να σώσουν το μοναστήρι" κοκ. Δεν θέλω ούτε να σκέφτομαι - αλλά δυστυχώς το φοβάμαι - ότι οι πυροσβέστες προσπαθούσαν να σώσουν τα μοναστήρια κι άφηναν να καούν σπίτια ή ακόμα χειρότερα δάσος. Τι θα γίνει δηλαδή αν καεί ένα μοναστήρι; Δεν θα έχει λεφτά η εκκλησία να το ξαναχτίσει; Ας τα εκκενώσουν λοιπόν κι ας τ'αφήσουν στο έλεος του θεού τους.
Κι ας μην ξεχνάμε ότι ένα σωρό από τις υποψήφιες για καταπάση εκτάσεις τις διεκδικούν μοναστήρια και η εκκλησία, συχνά βάσει οθωμανικών τίτλων (βλ. και ανάρτηση της cynical για τους οικοδομικούς συνεταιρισμούς).

2. Οι οθωμανικοί τίτλοι
Είναι όμως οι οθωμανικοί τίτλοι που παρουσιάζουν τα μοναστήρια τίτλοι ιδιοκτησίας; Στην Οθωμανική Αυτοκρατορία (ζωή σ'ελόγου μας) η ιδιοκτησία δεν είχε την έννοια που έχει για εμάς σήμερα. Για την ακρίβεια, ιδιοκτησία δεν υπήρχε: όλες οι γαίες ανήκαν στον Σουλτάνο, κι απλώς αυτός μπορούσε να παραχωρήσει την επικαρπία σε ιδιώτες. Αυτοί οι ιδιώτες όμως δεν είχαν δικαίωμα να μεταβιβάσουν τα δικαιώματά τους στη γη με κανέναν τρόπο (κοινώς: ούτε να τα πουλήσουν μπορούσαν ούτε να τα κληροδοτήσουν στα παιδιά τους). Με μία εξαίρεση: αυτή των βακουφίων (ιδρυμάτων), συνήθως θρησκευτικών. Αυτά μπορούσαν να διατηρήσουν επ'αόριστον τις παραχωρημένες γαίες, με την προϋπόθεση όμως αυτές να συνεχίσουν να εξυπηρετούν τους αρχικούς στόχους του ιδρύματος (π.χ. φιλανθρωπικούς) - άρα και πάλι οι γαίες δεν μπορούσαν να πουληθούν. Όλα αυτά αλλάζουν μόλις το 1858, με σχετικό νόμο - αρκετά μπερδεμένη υπόθεση και ο νόμος αυτός και η εφαρμογή του.
Υπάρχει κι ένα κατατοπιστικότατο σχετικό άρθρο, που βλέπει το ζήτημα κυρίως από τη σκοπιά της μετάβασης από το οθωμανικό στο ελληνικό δικαιϊκό σύστημα.

22 Αυγ 2009

Στάχτες κι αποκαΐδια... (ακόμα μια φορά)

Βρίσκομαι σε ασφαλή απόσταση από τη φωτιά, αλλά αρκετά κοντά για να την αντιλαμβάνομαι: από χτες το βράδυ μυρίζει συνεχώς κάπνα, σήμερα ήταν ανυπόφορα. Αποκαΐδια παντού, ο ουρανός θαμπός κι ο ήλιος από το μεσημέρι και μετά μισοκρυμμένος... Ξεραίνεται ο λαιμός, τσούζουν τα μάτια... Και ξέρω ότι δεν έχω κανένα δικαίωμα να παραπονιέμαι: εκεί που είναι η φωτιά τα πράγματα είναι σίγουρα 1000 φορές χειρότερα. Πότε θα τελειώσει; Όταν θα κοπάσει ο άνεμος; Όταν θα έχουν καεί όλα;

Νομίζω ότι οι φοβέρες πυρκαγιές του 2007 είχαν και μία ακόμα (ειρωνική και βολική για τους εμπρηστές και τις κυβερνήσεις) παρενέργεια: ήταν τόσο μεγάλες, σε τόσα διαφορετικά μέρη (Ηλεία, Αττική...) που από τότε οποιαδήποτε πυρκαγιά μας φαίνεται συγκριτικά λιγότερο φοβερή. Ελπίζω η τωρινή να μην ανατρέψει αυτό τον κανόνα...